بنام خداوند
با سلام
شما تصور بفرمائید ، دو نفر شیر فروش ، دو طرف خیابان دیگ های بزرگی پر از شیر را روی اجاق گذاشته و آن ها را داغ می کنند و می فروشند ، چون هر روز از صد لیتر شیر داخل دیگ تقریبا دو لیتر آن بخار می شود ، به خود اجازه می دهند که دو لیتر آب داخل دیگ اضافه کنند ، ولی اگر یکی از شیر فروش ها بجای دو لیتر مثلا ۲۲ لیتر آب به شیر خود اضافه کند ،
آیا این انصاف است که قیمت هر دو شیر یکسان باشد ؟ و اگر فرض کنیم تا مدتی مردم نا آگاهانه و یا به اجبار هر دو شیر را با یک قیمت معامله کنند آیا این مسئله می تواند دوام داشته باشد؟
بنابر این وقتی شیر فروشی تصمیم می گیرد ، با داخل کردن آب شیر خود را رقیق کند و حجم آنرا زیاد کند دانسته یا ندانسته ارزش شیر خود را پایین می آورد .
در یک کشور هم زمانی که بانک مرکزی با خلق پول ، بیش از نرخ توسعه ، به تورم دامن می زند ، در واقع ارزش پول خود را نسبت به کشورهائی که خلق پول نمی کنند پایین می آورد .
این که گاهی سوال می کنند که چرا قیمت ارز بالا رفت ؟ به نظرم بهتر است بگوئیم چرا قیمت تومان پایین آمد ؟ با چاپ اسکناس و خلق پول ، ایجاد تورم می شود و تورم قیمت تومان را کاهش می دهد ، اگر گاهی با تزریق بیش از تقاضا از بالا رفتن قیمت دلار جلو گیری شده ، خود این هم ، اشتباه دیگری بوده ، چرا که اگر با ایجاد سدی بخواهیم جلوی جریان آب رود خانه را بگیریم مسلماً برای همیشه نمی توان این کار را انجام داد ، فشار آب چون دائمی است و ادامه دارد ، بالاخره باعث شکستن سد می شود ،
ممکن است نسبت به استحکام سد زمان شکستن آن، دیر تر یا زودتر باشد ، ولی هیچ سدی برای همیشه نمی تواند جلوی رودخانه ای را بگیرد، مگر اینکه جریان آب متوقف شود ، یا به طور منظم آب های انباشته شده، تخلیه و از فشار آن کاسته شود.
و اگر اینگونه نشود ، آن وقت است که باعث آمدن سیل و ویرانی می شود .
بنابر این در وحله نخست بسیار بهتر است که نرخ تورم و بهره در کشور کنترل شود ، و ارزش پول ملی حفظ شود .
ولی اگر به هر علتی ، قادر به کنترل نرخ بهره و تورم نبودیم بهتر است که اجازه داده شود نرخ ارز هم مثل کالاهای دیگر ، با شیب ملایم تعدیل شود ، و نکته مهم دیگر راجع به نرخ ارز ، اینست که می باید اجازه داده شود که عرضه و تقاضا نرخ واقعی و واحد را برای آن تبیین نماید ، چند نرخی بودن هر کالا و بخصوص ارز ، باعث ایجاد رانت و ویژه خواری خواهد بود که بسیار فساد آور و ضد اخلاقی است .
این که بعضی تصور می کنند ، دولت ها از بالا رفتن نرخ ارز ، سود حاصل می کنند به نظرم صحیح نیست ، ولی آنچه باعث سود دولت و ملت می شود ، واحد و واقعی یا نزدیک به واقعی بودن نرخ ارز است و غیر واقعی و چند گانه بودن ، به ضرر ملت و دولت و به نفع سوداگران و رانت خواران است .
بهترین راه جبران کسری بودجه دولت ها هم به نظرم اول واقعی کردن قیمت ها از ارز گرفته تا حامل های انرژی و بقیه کالا ها و خدمات ، و قطع کامل سوبسید ها برای آنهاست. ( البته بجز آموزش و پرورش ، بهداشت و درمان و قضاوت و امنیت که به این سه مورد می باید از بودجه دولت به مقدار لازم یارانه و سوبسید پرداخت شود )
راه دیگر که کسری بودجه دولت را می تواند کم کند گرفتن مالیات های عادلانه ،است.
برای آینده بازار ارز هم به نظرم با این نرخ تورم ، طبیعی است که قیمت ارز ، رو به بالا باشد ، مثل بقیه کالا ها یعنی همانطور که گفتم تا زمانی که نرخ تورم بالاست به طور منظم ، از ارزش پول ملّی کاسته می شود ، مگر اینکه " اراده و جرئتی " برای جراحی عمیق اقتصادی پیدا شود .
*مقاله فوق در پاسخ سوال خانم گلی زاده خبرگزاری اقتصاد ۲۴ نوشته و در خبرگزاری اقتصاد ۲۴ منتشر شده
بنام خداوند
گاهی سوال می شود ، شیوع ویروس کرونا در بازار ارز چه آثاری دارد؟
در پاسخ ، به نظرم نخست ، باید توجه داشت که این ویروس بر سایر بازارها چگونه اثر می گذارد ، وقتی مغازه ها بسته شد ، وقتی تجارتخانه ها تعطیل شد ، وقتی کارخانجات دست از کار کشیدند ، وقتی مسافران عزم رحیلشان بدل به اقامت شد ، چه کسی می ماند که به عنوان خریدار وارد بازار ارز شود ؟ حتی کسانی هم که بخواهند سرمایه شان را به خارج انتقال دهند به دو دلیل اقدام شان به تاخیر می افتد اول اینکه خودشان در اثر بروز این بیماری و تعطیلی اقتصاد ، درآمدهای معمول را نخواهند داشت و دلیل بعد این که اصطلاحاً دل و دماغ و حال و حوصله این کارها را هم نخواهند داشت. اما و هزار اما ، همه این مسائل هم باعث افت قیمت ارزها نخواهد شد ، چرا ؟ به دلیل اینکه با وجود اینکه همانطور که عرض کردم، از میزان تقاضا برای مصرف ارز به طور جدی کاسته شده ، ولی عرضه آن نیز به همان نسبت کم شده، چون از طرفی صادر‌کنندگان نیز به طور جدی از فعالیت شان کاسته شده و از طرفی قیمت نفت هم در بازارهای جهانی به طور جدی پایین آمده و به دلیل مشکلات اقتصادی نرخ تورم و بهره در کشور ما هم رقم نامهربانی را نشان می دهد ، از دلایل دیگر که باعث آشفتگی بازار ارز می شود ، غیر واقعی و چند نرخی بودن آن است ، که ضمن اینکه باعث ایجاد رانت و فساد در بازار ارز می شود ، یکی از موانع عمده تولید در کشور هم هست . توجه بفرمایید وقتی شما ارز را ارزان تر از نرخ واقعی در اختیار واردکننده قرار می دهید حتی اگر واردکننده آدم خوبی هم باشد و واقعاً با ارز ارزان جنس وارد کند و واقعاً همان جنس را با قیمت ارزان به مردم عرضه کند ، باز هم کاری اشتباه و بر ضد تولید صورت گرفته ، مثلا وقتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی گوشت و لبنیات وارد می شود ، این یعنی خنجری که بر پشت دامداران زده شده و اگر با ارز ارزان علوفه وارد شود ، این هم خیانتی است به مرتع داران ، اگر میوه ارزان وارد شود ، باغدار متضرر و نومید می شود ، اگر محصولات کشاورزی با ارز ارزان و غیر واقعی وارد شود ، کشاورزی صدمه دیده ، و کشاورزان متضرر می شوند . محصولات دیگر هم همین‌گونه است ، غیر واقعی بودن قیمت ارز باعث می‌شود حتی کالاهایی که قانوناً ورودشان به کشور ممنوع است، به صورت قاچاق وارد شوند و تولیدکنندگان داخلی چون هزینه هایشان بر پایه واقعیت می باشد ، و مجبورند ، قیمت کالای خود را به صورت واقعی تعیین کنند تحت فشار قرار گیرند ، و احیانا توان ادامه رقابت را نخواهند داشت . بنابراین به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین اقدامی که می‌شود برای جهش تولید انجام داد ، همانا واقعی و واحد کردن نرخ ارز و تغییر سیاست‌های ارزی کشور است . از طرف دیگر آسان نمودن ورود مواد اولیه برای کارخانه ها هم می تواند سودمند باشد. البته در چند روز یا چند هفته آینده که با نظر مسئولان ، طرح فاصله‌گذاری اجتماعی اجرا می شود بهتر است همه مردم به خودشان استراحت بدهند و در خانه‌ها بمانند و بعد از رفع این بحران ، انشاالله با سلامتی و انرژی بیشتر و اراده ای قوی تر و در سایه تغییر مقرراتی که باعث صدمه به تولید است، وارد شوند برای ایجاد جهش جدی در تولید ملی. راجع به قیمت در سال جدید هم ، با توجه به قیمت حدود ۱۲۰۰۰ تومان برای دلار در فروردین ۹۸ و تفاوت بیش از ۳۰٪ بین نرخ تورم در کشور ما و کشورهای حوزه دلار طبیعی است که امسال بازار دلار با نرخ حدود ۱۷۰۰۰ تومان باز شود، البته همیشه بانک مرکزی با توجه به اینکه عرضه کننده عمده ارز است، می تواند، با کم و زیاد کردن عرضه قیمت مورد دلخواه خود را به بازار تحمیل کند.
* مقاله فوق در پاسخ سوال خانم ارجمندی از باشگاه خبرنگاران جوان نوشته شده و با اندکی تلخیص توسط آن خبرگزاری منتشر شده است.